Normy i przepisy obowiązujące w Polsce standaryzują różne dziedziny gospodarki. Część z nich poświęcona jest kwestiom technicznym związanym z projektowaniem, wytwarzaniem i ochroną konstrukcji stalowych przed korozją. Do jakich dokumentów należy sięgnąć, aby poznać wytyczne dotyczące zabezpieczania i malowania konstrukcji stalowych?

W momencie ustanowienia wewnętrznego rynku UE, dla ułatwienia swobodnego przepływu towarów i usług w ramach Unii Europejskiej, normy poszczególnych krajów członkowskich w zakresie malowania i zabezpieczania antykorozyjnego konstrukcji stalowych zostały ujednolicone. W Polsce obowiązują dziś w związku z tym międzynarodowe systemy norm.

Międzynarodowa norma EN ISO 12944

Dokument składa się z ośmiu części, które bardzo precyzyjnie określają kolejne kroki zabezpieczania antykorozyjnego konstrukcji stalowych zgodnie z normą.

1. Ogólne wprowadzenie

2. Klasyfikacja środowisk

Norma definiuje kategorie korozyjności w oparciu o warunki zewnętrzne, jako jedne z głównych czynników wpływających na tempo postępowania korozji metalu. Zgodnie z normą, określonych jest sześć typów środowiska eksploatacji konstrukcji metalowych w warunkach atmosferycznych i trzy w środowisku ziemnym bądź w zanurzeniu. Klasyfikację tę opracowano na bazie obserwacji zmian zachodzących podczas pierwszego roku narażania konstrukcji stalowych i ocynkowanych na panujące wokół nich warunki zewnętrzne. Wybór optymalnego systemu malarskiego do zabezpieczenia przed korozją dobiera się między innymi w zależności od kategorii korozyjności w danym środowisku.

- C1 — bardzo niska korozyjność (ogrzewane wnętrza z niezanieczyszczonym powietrzem)

- C2 — niska korozyjność (nieogrzewane wnętrza i/lub atmosfera w niewielkim stopniu zanieczyszczona)

- C3 — średnia korozyjność (pomieszczenia o dużej wilgotności, obszary przybrzeżne o małym zasoleniu, tereny miejskie)

- C4 — wysoka korozyjność (zakłady chemiczne, baseny, stocznie, tereny przemysłowe, przybrzeżne o średnim zasoleniu)

- C5-I — bardzo wysoka korozyjność w środowisku przemysłowym (duża wilgotność i zanieczyszczenie atmosfery)

- C5-M — bardzo wysoka korozyjność w środowisku morskim (duża wilgotność i/lub zanieczyszczenie)

- lm1 — dla konstrukcji zanurzonych w wodzie słodkiej

- lm2 — dla konstrukcji zanurzonych w wodzie słonej (konstrukcje portowe, morskie farmy wiatrowe etc.)

- lm3 — dla konstrukcji zakopanych w ziemi

3. Zasady projektowania

Norma wskazuje techniczne metody projektowania konstrukcji w taki sposób, aby uwzględniały one (o ile jest taka możliwość) rozwiązania ułatwiające późniejsze zabezpieczenie antykorozyjne. Mowa tu na przykład o unikaniu spoin punktowych oraz miejsc, w których może gromadzić się osad albo woda, o stosowaniu zaokrąglonych krawędzi, o dokładnym wypełnianiu szczelin i tym podobnych zaleceniach.

4. Rodzaje powierzchni i sposoby jej przygotowania

Norma uwzględnia sposób przygotowania zabezpieczanej antykorozyjnie powierzchni w zależności od kategorii korozyjności środowiska oraz od tego, czy dana konstrukcja wykonana jest ze stali czarnej (rdzewnej), stali ocynkowanej, nierdzewnej lub innej.

5. Ochronne systemy malarskie

Norma określa między innymi kombinacje preparatów do naniesienia powłok ochronnych na metalową konstrukcję (w celu uzyskania pożądanego stopnia ochrony danego elementu w określonym środowisku). 

I tak na przykład w przypadku kategorii korozyjności C2 lub C3, można stosować systemy malarskie z zabezpieczeniem antykorozyjnym bazujące na farbach alkidowych, akrylowych, epoksydowych, poliuretanowych. Nakłada się je w różnej liczbie warstw i na różną grubość, zależnie od trwałości danego systemu.

Uwaga! Zabezpieczenia antykorozyjnego nie należy utożsamiać z malowaniem konstrukcji stalowych. 

6. Laboratoryjne metody badań właściwości

Norma zaleca sposób badania przydatności danego systemu malarskiego, przy pomocy przyspieszonego starzenia powłok w warunkach nasilających proces korozji (słona mgła, para wodna, promieniowanie UV, działanie związków chemicznych i tym podobne).

7. Wykonywanie i nadzór prac malarskich

Norma opisuje sposób sprawowania nadzoru nad kolejnymi etapami prac oraz określa tak zwaną powierzchnię referencyjną — fragment konstrukcji zabezpieczony w obecności zainteresowanych stron, służący późniejszym ewentualnym reklamacjom użytych technologii i systemów malarskich.

8. Opracowanie dokumentacji dotyczącej nowych prac i renowacji

Norma zaleca prowadzenie dokumentacji dotyczącej wykonywanych prac zabezpieczających, co jest niezbędne do późniejszej ewentualnej weryfikacji kolejnych czynności.

Antykorozyjne zabezpieczenie stali eksploatowanej w słonym środowisku wodnym to jedno z najtrudniejszych wyzwań dla malarskich systemów ochronnych.

Trwałość zabezpieczenia antykorozyjnego konstrukcji stalowych

Głównym problemem, z jakim borykają się konstruktorzy i ekipy budowlane, jest stopniowy proces korozji stali. Nic więc dziwnego, że trwałość stosowanych powłok antykorozyjnych jest kwestią tak istotną – zwłaszcza w przypadku konstrukcji stalowych poddawanych ciągłemu działaniu czynników zewnętrznych.

Norma EN ISO 12944 odnosi się do trwałości powłoki antykorozyjnej w kilku zakresach czasowych.

- krótki (2 do 7 lat)

- średni (7 do 15 lat)

- długi (15 do 25 lat)

- bardzo długi (powyżej 25 lat)

Określenie trwałości powłoki antykorozyjnej umożliwia zaplanowanie cyklicznych przeglądów i ewentualnych terminów konserwacji konstrukcji stalowych.

Europejska norma w zakresie zabezpieczania i malowania konstrukcji stalowych kładzie nacisk również na nadzór odpowiednio wykwalifikowanego personelu – na każdym etapie prac. Nałożoną powłokę malarską wraz z zabezpieczeniem antykorozyjnym bardzo trudno ocenić pod względem jakości, bazując jedynie na widoku końcowego efektu. Stad właśnie tak duży nacisk na użycie odpowiednich materiałów i dozór prac na każdym etapie.